System Otwartych Funduszy Emerytalnych
nie spełnił pokładanych w nim oczekiwań - mówi dr Wojciech Szewko, ekspert ds.
ekonomicznych SLD. Przedstawia jednocześnie konkretne stanowisko w sprawie OFE.
W założeniu, pieniądze wpłacane z
naszych składek miały na siebie pracować, a wskazane fundusze inwestycyjne
za profesjonalne zarządzanie powierzonymi pieniędzmi miały pobierać
prowizje. Tymczasem już od 2009 roku wiadomo, że OFE są droższe w
zarządzaniu niż ZUS-owski Fundusz Rezerwy Demograficznej (FRD) .
System OFE jest drogi i
nieefektywny
W latach 2000-2012 FRD pobierał do 0,1 %
zgromadzonych na nim środków natomiast OFE do 0,6 %. Szczegółowe dane wskazują,
że koszty zarzadzania OFE przewyższały analogiczne kwoty wydatkowane na
zarządzany przez państwo FRD nawet stukrotnie.
W sumie do tej pory OFE skonsumowały
ponad 16 mld zł oszczędności przyszłych emerytów, przynosząc minimalne
zyski.
Po odliczeniu prowizji OFE zarabiały 6,6
% rocznie. Nawet składka waloryzowana w ZUS miała wyższy „zysk” (6,8%) . Oznacza
to, że środki odłożone na dobrej lokacie w banku dawałyby wyższy procent
niż w rzekomo profesjonalnie zarządzanym OFE.
OFE a zadłużenie państwa
OFE odpowiadają za prawie 1/3 zadłużenia
państwa. Gdyby nie OFE dług publiczny wynosiłby nie 55,6 % PKB a 38 % PKB.
Spadek zadłużenia to automatyczna zmiana rankingu długu Polski i znaczące
zmniejszenie kosztów obsługi zadłużenia ( obecnie ok. 45 mld rocznie)
Rząd skrzętnie ukrywa informację, że
jeśli system OFE pozostanie w niezmienionej formie, trzeba będzie w
przyszłym roku podnosić podatki ( rząd zrobi to w mniej lub bardziej ukryty
sposób, np. manipulując odliczeniami VAT )
OFE a wzrost gospodarczy
OFE inwestują lokując środki w
obligacjach skarbu państwa i tym samym powiększają dług publiczny. Inwestują
również na giełdzie, ale inwestują w sposób niewłaściwy i nieudany. Fundusze
inwestycyjne inwestujące na giełdzie w ubiegłym roku zarabiały 3 x więcej niż
OFE. Ponadto OFE znane sa z nietrafionych decyzji inwestując w spółki
które upadły. Raport rządowy wskazuje na straty funduszy w krytycznym
2008 roku, przekraczające 20 mld.
Stanowisko SLD
- Likwidacja OFE?
Sprzeciwiamy się automatycznej
likwidacji OFE i jakimkolwiek obligatoryjnym decyzjom. (przeniesienie osób 55+
automatycznie do ZUS). Nie chcemy , żeby ktokolwiek
miał przeświadczenie o tym, że jego pieniądze zostały skradzione przez państwo
i zniknęły w zawiłościach systemu ZUS. Uważamy, że należy uszanować zdanie
75% Polaków, którzy wg badań chcą zabrać swoje pieniądze z OFE. Pamiętajmy
jednak o pozostałych 25% którzy w OFE chcą pozostać.
- Dobrowolność wyjścia z OFE ?
Jesteśmy za umożliwieniem wszystkim,
którzy tego chcą – przeniesienie składek z OFE do systemu państwowego (PEFI
- ZUS). Należy umożliwić tym, którzy chcą
pozostać w OFE przeniesienie środków z jednego funduszu do innego.
- Państwowy Emerytalny Fundusz
Inwestycyjny (PEFI)
Uważamy, że wrzucanie zabieranych
składek do worka pod nazwą ZUS godzi w zaufanie obywatela do państwa. Przy ZUS na wzór Funduszu Rezerwy Demograficznej powinien powstać
PEFI. PEFI będzie mógł podobnie jak FRD inwestować na giełdzie oraz
zasilać kapitałowo BGK w inwestycjach bezpośrednich – tak aby pieniądze
odprowadzane do takiego funduszu rzeczywiście pracowały na przyszłe emerytury.
To rozwiązanie pozwoli m.in.:
- przyszłym emerytom (podobnie jak w
OFE) – śledzić stan indywidualnego konta i czytelnie informować o wartości
przyszłej emerytury (zachować pewną odrębność od ogólnego konta ZUS)
- zminimalizuje negatywne skutki dla
giełdy wycofania z niej środków z OFE
- zapewni wykorzystanie środków II
filara do pobudzenia wzrostu gospodarczego i zwiększania ( a nie konsumowania)
środków zgromadzonych na kontach emerytalnych.
- nie będzie obligatoryjnie utrwalało
istnienia systemu OFE jeśli sami oszczędzający zdecydują się wycofać składki z
systemu i przenieść do PEFI
system ten daje faktyczny wybór
dla obywateli, którzy podejmują decyzję na temat sposobu ulokowania własnych
pieniędzy.
Odniesienie się do „trzech propozycji
rządu”
Wszystkie propozycje przyjmują za punkt
wyjścia perspektywę ratowania budżetu i „zasypywania” tzw. „dziury
Rostowskiego” (ok 25-30 mld zł) .
przedstawione warianty nie korespondują
z zaprezentowaną diagnozą, jeśli OFE są tak nieefektywne – a FRD (Fundusz
Rezerwy Demograficznej) tak znakomity i efektywny – to dlaczego we wszystkich
wariantach zakłada się utrzymanie OFE na wysokim poziomie dofinansowania, a
sprawę dobrego przykładu FRD pomija się jako nieistniejącą ?
Wariant pierwszy ma polegać na swoistej
„sztuczce” księgowej, zmieniającej stan zadłużenia państwa. Dotychczas to OFE
odpowiadało za wypłatę emerytur, a skarb państwa był dłużnikiem OFE ( OFE
wykupywało obligacje). Od tej pory obligacje są unieważniane, a skarb państwa
bezpośrednio jest dłużnikiem emerytów. Różnica polega na tym, że teraz dług ten
nie liczy się do długu finansów publicznych. Ten wariant zakłada utrzymanie
systemu OFE. Uważamy, że propozycja utrzymywania systemu OFE który, jak rząd
sam udowodnił – jest nieefektywny – jest zgoda i licencją na dalsze
marnotrawienie środków pochodzących ze składek.
W drugim wariancie – pieniądze
przekazane są dobrowolnie do ZUS lub pozostają w OFE. Niestety w ZUS trafiają
na subkonto, ale nie pracują i nie zasilają systemu gospodarczego (
giełdy, inwestycji) . Istnieje obawa ich utopienia w „worku” ZUS . W tym
wariancie waloryzacja wkładu nie następuje na podstawie efektywności
inwestycji, ale na podstawie decyzji administracyjnej (jak państwo
zdecyduje, o tyle będzie zwiększona wartość wkładu). Ta propozycja może
wzbudzać słuszny sprzeciw osób płacących składki.
Trzeci wariant jest podobny do drugiego
z tą tylko różnicą, że ci, którzy nie będą chcieli „utopienia” ich pieniędzy w
ZUS muszą sami dopłacić do składki odprowadzanej do OFE . Państwo dopłaci 2 %
(potrącając je ze składki ZUS) , a pracownik dopłaci z własnej kieszeni
pozostałe 2 % . W sumie OFE otrzymają w tym wariancie 4 % wartości składki.
Żaden z tych trzech wariantów nie
spełnia podstawowych kryteriów, które uznajemy za kluczowe dla II filara
systemu emerytalnego:
- możliwość wyboru najlepszego systemu
zarządzania swoimi pieniędzmi - wybór OFE – ZUS jest pozorny,
ponieważ proponuje się dokonanie wyboru między nieefektywnym systemem
inwestycyjnym, a nieefektywnym systemem administracyjnym
- pewność posiadania i pomnażania
zgromadzonego kapitału
- wybór „czystego” ZUS oznacza
przeznaczenie pieniędzy z OFE na spłatę bieżących zobowiązań państwa. Pieniądze
te nie są pomnażane, nie są inwestowane. Jeśli kiedyś państwo zdecyduje, że np.
odsetki od zgromadzonego kapitału mają wynieść zero – to tak będzie.
- prawo wyboru podmiotu gwarantowanego
przez państwo, pomnażającego zgromadzone środki
- konstruktywną propozycją byłoby
uznanie odrębności II filara w ramach ZUS (osobne indywidualne konto,
czytelność wartości składki i jej wzrostu) i powierzenie takiemu funduszowi jak
FRD inwestowanie tych środków w system gospodarczy
- pozytywny wpływ na system gospodarczy
- w wariantach rządowych tylko wybór OFE
gwarantuje reinwestycje środków w system gospodarczy. warianty „z ZUS”
oznaczają, że de facto pieniądze te znikną z giełdy i systemu gospodarczego a
pojawią się „wirtualnie” w postaci zmniejszonego długu publicznego.
dr Wojciech Szewko
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz