Kongres Polskiej Lewicy: Sprawozdanie z panelu "Nowoczesna Polska"

http://sld.org.pl/aktualnosci/7161-kongres_polskiej_lewicy_sprawozdanie_z_panelu_nowoczesna_polska.html

Kongres Lewicy zorganizowany dnia 16 czerwca 2013 roku na Stadionie Narodowym miał za zadanie zintegrowanie osób oraz środowisk utożsamiających się z szeroko rozumianymi wartościami lewicowymi oraz zaprezentowanie oferty programowej. Jednym z wiodących pod względem istotności punktów programu były panele dyskusyjne omawiające ważkie problemy dotyczące współczesnej Polski i polskiego społeczeństwa. 

Jako bardzo istotne zagadnienie dla naszego kraju w obliczu współczesnych wyzwań wskazano problem innowacyjności. Był on omawiany w panelu nr 6, który zatytułowany został Nowoczesna Polska. W panelu tym, poprowadzonym przez byłego przewodniczącego Sojuszu Lewicy Demokratycznej, posła na Sejm RPGrzegorza Napieralskiego udział wzięły osoby, które jak mało kto posiadają wiedzę i praktyczne doświadczenie podparte konkretnymi osiągnięciami w obszarze innowacyjności i kreatywności.

Uczestnikami byli:

Profesor Wiesław Nowiński, światowej sławy polski naukowiec, pracujący na co dzień w Singapurze, specjalista w obszarze neuroinformatyki, twórca między innymi komputerowej mapy mózgu. Profesor Marek Chmielewski, wiceprezes Polskiej Akademii Nauk, specjalista w obszarze chemii organicznej, laureat licznych nagród, wyróżnień, autor licznych publikacji naukowych. Doktor Wojciech Szewko, były wiceminister nauki, były doradca premiera, obecnie prezes Fundacji Centrum Studiów Strategicznych oraz członek zarządu SLD odpowiedzialny za politykę gospodarczą. Michał Jaworski, członek Rady Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, wiceprezes Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji, najdłuższy stażem pracownik polskiego oddziału Microsoft. Łukasz Foltyn, informatyk, twórca programu Gadu Gadu, laureat nagrody Info Star, współpracownik portalu lewica.pl oraz salon24.pl. Andrzej Szejna, prawnik oraz ekonomista, poseł do Parlamentu Europejskiego VI kadencji, radca prawny, wykładowca akademicki, szef SLD w województwie Świętokrzyskim.

Myślą przewodnią panelu było pytanie, jakie problemy leżą u podstaw tego, iż polska gospodarka należy do mało innowacyjnych. Jest to o tyle złożone zagadnienie, gdyż, jak zwrócił uwagę prof. Wiesław Nowiński, duże sukcesy w tym obszarze osiągają te kraje, które posiadają bardzo mało zasobów materialnych, takie jak np. Singapur. Dodatkowo, jak zauważył Michał Jaworski, przed Polską stoi zadanie stawienia czoła konkurencji ze strony całego świata a nie tylko ze strony państw naszego regionu, zatem potrzebne są działania, które te przewagi konkurencyjne pozwolą zyskać.

Wątkiem, który stale przewijał się w dyskusji i to zarówno ze strony panelistów jak i ze strony obserwatorów z sali był problem mentalności i sposobu myślenia. Łukasz Foltyn zwracał uwagę na to, iż głównie ten czynnik a nie np. braki kapitałowe są główną barierą na drodze do innowacyjności. Wskazał on, iż Polakom brakuje niestety ambicji do dokonywania przedsięwzięć innowacyjnych. Dodatkowo postulował, by uczyć Polaków pracy dla innych, dla kraju, dla społeczeństwa. Podobny pogląd wyraził prof. Wiesław Nowiński, który podkreślił, że jego sukcesy wynikają właśnie ze zmiany sposobu rozumowania – uznania, że rzeczy, które robi się w nauce, powinny mieć wartość dla kogoś a nie być robione same dla siebie. Zgodził się z nimi Michał Jaworski, który dodał, iż najważniejsze zmiany tak naprawdę odbywają się w głowie – różnego rodzaju mechanizmy np. podatkowe odgrywają istotne znaczenie, ale jednak o charakterze dodatkowym.

Bardzo ważnym tematem, który również wiele miejsca zajmował w dyskusjach, było zagadnienie roli państwa w kreowaniu innowacji. Na ten problem zwrócił uwagę między innymi Andrzej Szejna podkreślając, że konieczne jest stworzenie długofalowej strategii rozwoju kraju, która zwiększy pewność innowacyjnych inwestycji obniżając jednocześnie ich koszty. Jako przykład takiej inwestycji wskazał inwestycje proekologiczne w energię odnawialną. Niezbędne są również działania sektora publicznego, które wspierałyby tworzenie popytu na innowacje. Ważne są także odpowiednie kroki nakierowane na wsparcie w dostępie do kapitału. 

Na konieczność odpowiednich działań państwa zwrócił uwagę także Łukasz Foltyn. Podkreślił on, że błędna jest polityka polegająca na obniżaniu obciążeń podatkowych i kosztów pracy, gdyż powoduje to kształtowanie się takiej struktury produkcji, która swoją przewagę buduje na taniości a nie na innowacyjności. Zamiast tego rozwiązaniem powinno być zbudowanie takiego systemu podatkowego, który poprzez odpowiednio skonstruowany system ulg podatkowych stwarzałby motywację do działań innowacyjnych.

Istotne uwagi w tym obszarze zgłosił dr Wojciech Szewko. Wskazał on na fakt, iż problem zbyt małej innowacyjności polskiej gospodarki przejawia się między innymi strukturą produkcji typową dla krajów trzeciego świata bądź krajów rozwijających się. Problem ten nie jest jednak możliwy do rozwiązania za pomocą prostych posunięć typu obniżka podatku czy nawet stworzenie określonej strategii. Ma on charakter systemowy, który ciężko będzie rozwiązać bez państwowego wsparcia, a jest on o tyle istotny, iż w gospodarkach surowcowych takich jak polska potrzeba innowacji jest nieduża a nawet ich ewentualne wprowadzenie nie zwiększa znacząco zatrudnienia. 

Na inny aspekt sprawy zwrócił uwagę prof. Marek Chmielewski. Zauważył on, iż niska innowacyjność polskiej gospodarki wynika także z faktu, iż wiele perspektywicznych polskich firm zostało sprzedanych zagranicznym podmiotom przez co działy badawczo – rozwojowe tworzone były poza Polską. Na podobny problem uwagę zwróciła Krystyna Łybacka. Skrytykowała ona brak uwzględnienia pakietów innowacyjnych przy dokonywaniu prywatyzacji przedsiębiorstw. 

Profesor Wiesław Nowiński oraz Krystyna Łybacka podkreślili również, że dla zwiększenia nakładów na innowacje niezbędne jest tworzenie mechanizmów nakierowanych na zachęcanie sektora prywatnego do dokonywania inwestycji w naukę. Dodatkowo prof. Nowiński wskazał, iż ważna jest specjalizacja, skupienie się na niszach. 

Istotną część panelu zajęło także omówienie roli funduszy z Unii Europejskiej we wspieraniu innowacyjności. Wśród panelistów zapanowała zgoda, iż paradoksalnie ten rodzaj wsparcia przynosi więcej złego niż dobrego. Łukasz Foltyn zwrócił uwagę, że pieniądze te rozleniwiają, sprawiają, iż brakuje bodźców do projektowania innowacji. Wynika to także z faktu, że powodują one powstawanie wielu małych projektów zamiast kilku dużych, gdzie dużo łatwiej o innowacyjność. Zgodził się z nim Andrzej Szejna, mówiąc, iż w polskiej praktyce rozdysponowywania pieniędzy publicznych nie liczy się to, na co wydajemy, a tylko ile wydajemy. W podobnym tonie wypowiedział się Michał Jaworski, który stwierdził, iż tak naprawdę proces zwyciężył cel – liczy się tylko wydawanie, większego znaczenia nie ma zaś to, na co fundusze unijne są kierowane. Na problem zbytniego rozdrobnienia podmiotów uwagę zwróciła także Krystyna Łybacka.

Pewną część dyskusji zajęła także rozmowa na temat roli edukacji na każdym szczeblu w obszarze innowacyjności.  Prof. Marek Chmielewski zauważył, iż dużym problemem jest to, że firmy nie chcą współpracować z uczelniami. Dodatkowo wskazał na fakt, że brak jest mechanizmów, które wywierałyby presję na zwiększenie jakości pracy naukowej. Chodzi tu między innymi o takie kwestie jak zakaz możliwości pracy na uczelni, w której robiło się doktorat, utrudnienie procesu osiągnięcia habilitacji poprzez wymóg większego nacisku na nowatorskość pracy habilitacyjnej a także zmniejszenie ilości profesorów na uczelniach. Głos zabrała także Krystyna Łybacka, która podkreśliła, że system edukacji w Polsce zabija kreatywne myślenie, co jest winą na przykład coraz większej powszechności testowego a nie problemowego sprawdzania i przekazywania wiedzy. Edukacja również nie uczy współpracy. By było to możliwe konieczna jest zmiana mentalności.

Wśród głosów z sali pojawiły się również wątki mówiące o tym, że bardzo istotną przeszkodą w działalności przedsiębiorczej są urzędnicy państwowi, którzy między innymi odpowiadają za opóźnienia i niejasności w przyznawaniu koncesji, a także pielęgnują przestarzały system płac jak i nie dopuszczają młodych do awansu.

Cały panel podsumował jego prowadzący - Grzegorz Napieralski. Podkreślił on, iż uczestnicy panelu odnieśli sukces, ponieważ nie zajmowali się polityką lecz biznesem. Zwrócił uwagę, iż do osiągania wyników w biznesie konieczne jest zmienienie sposobu myślenia, nastawienie na kreowanie nowych pomysłów, wykazywanie się inicjatywą. Dodał również, iż w całym obszarze innowacyjności trudna do przecenienia jest rola państwa, jako podmiotu tworzącego czynniki motywujące do działań innowacyjnych.